Przodkiem konia małopolskiego był prymitywny konik polski wywodzący się od tarpana, od zawsze zasiedlającego tereny Polski. Koń małopolski zawdzięcza mu wiele zalet, m.in. dobre wykorzystanie paszy, odporność, plenność i płodność. Od XVII w. za sprawą wojen tureckich, najazdów tatarskich oraz wypraw wojennych na Wschód przybywały do Polski konie orientalne – arabskie, tureckie, perskie, turkmeńskie – użytkowane na rodzimym pogłowiu przez kolejne stulecia. Konie mające duży udział krwi orientalnej były nieduże, urodziwe, zwrotne i wytrzymałe, doskonałe dla lekkiej kawalerii, jak również do zaprzęgu.
Na przełomie XVIII i XIX w. w Polsce zaczęła się rozwijać hodowla koni angloarabskich, której zamysłem było stworzenie konia nadającego się do sportu, łączącego w sobie szybkość koni angielskich i wytrzymałość arabskich. W XIX w., ze względu na zdobywające popularność wyścigi konne oraz stałe zapotrzebowanie na większe konie remontowe dla wojska, do Polski coraz częściej sprowadzano konie pełnej krwi angielskiej. W Małopolsce tymczasem dominowała czysta krew arabska oraz szczepy półkrwi orientalnych, pochodzące m.in. z austriackich i węgierskich stadnin w Radowcach, Mezőhegyes i Bábolnej. W konsekwencji w tym regionie wyodrębniły się trzy lokalne typy koni półkrwi angloarabskiej – kielecko-lubelski, nowosądecki i dąbrowsko-tarnowski – wywodzące się z poszczególnych szczepów półkrwi. Jednak nie udało się utrzymać ich odrębności. Ostatecznie zostały połączone w jedną rasę małopolską.
W XX w. do hodowli koni małopolskich wprowadzono m.in. konie rasy wielkopolskiej, aby zwiększyć masę ciała i wysokość w kłębie, dostosowując tym samym konie małopolskie do nowych potrzeb jeździectwa i rolnictwa.
WZORZEC RASY
Konie małopolskie należą do jednej z rodzimych ras półkrwi w Polsce. Cechuje je wytrzymałość, plenność, długowieczność, dobre wykorzystanie paszy, a także uroda odziedziczona po przodkach orientalnych. Pożądana jest u nich sucha konstytucja, szlachetna głowa, długa szyja, długa i skośna łopatka, dobrze zarysowany kłąb oraz dobrze związany zad. W rasie wyróżnia się trzy typy. Najbardziej pożądany w hodowli jest typ angloaraba sportowego, wyróżniamy też typ orientalny i furioso-przedświt. Najczęściej spotykane maści to gniada, skarogniada, siwa, kasztanowata, kara, zdarzają się konie srokate i tarantowate. Konie małopolskie powinien wyróżniać obszerny, elastyczny ruch, a także łagodny charakter i żywy temperament.
Główny rejon występowania rasy małopolskiej od stuleci obejmuje południowo-wschodnią część Polski, czyli województwa lubelskie, małopolskie i podkarpackie, a także mazowieckie, śląskie, łódzkie i świętokrzyskie.
Ze względu na wszechstronność konie małopolskie użytkowane są we wszystkich dyscyplinach jeździeckich, jednak najwięcej sukcesów odnoszą w WKKW. Pierwszym sportowym koniem małopolskim, o jakim usłyszał świat, był ogier Ramzes (Rittersporn xx – Jordi xo po Schagya X-3), hod. Marii Plater-Zyberk, który podczas II wojny światowej trafił do Niemiec i tam uczestniczył w konkursach skoków przez przeszkody. Później jako reproduktor udowodnił swą wartość hodowlaną i zapisał się w historii wielu słynnych linii koni sportowych. Kolejnym legendarnym skoczkiem był wyhodowany w Janowie Podlaskim Artemor (Eros xx – Artemiza xo po Equator xo), który na igrzyskach olimpijskich w Moskwie zdobył złoty medal pod Janem Kowalczykiem.
Źródło: „Rasy polskich koni” – wydawnictwo Polskiego Związku Hodowców Koni
