W minionych wiekach na terenie Polski występowały konie gorącokrwiste użytkowane dla celów militarnych, ale także w rolnictwie i transporcie. Zmiany, jakie nastąpiły w uprawie roli i coraz większa ilość towarów do przetransportowania, wymagały koni o większej masie ciała i zdolnościach uciągu. Dla osiągnięcia tego celu użyto koni zimnokrwistych. Jako początek kształtowania się rasy Polski Koń Zimnokrwisty należy przyjąć połowę XIX wieku. W tym czasie na teren Polski zaczęto sprowadzać z Europy Zachodniej ogiery zimnokrwiste w celu kojarzenia z miejscowymi klaczami różnych ras i typów użytkowych, doskonale przystosowanych do miejscowych warunków środowiskowych. W wyniku krzyżowania otrzymywano konie większe, cięższe, z dobrym charakterem do pracy, lepiej spełniające zadania w rozwijającym się rolnictwie oraz transporcie. W zależności od specyfiki rejonu sprowadzano ogiery różnych ras. Najczęściej bretońskiej, norfolk-bretońskiej, perszerońskiej, ardeńskiej i belgijskiej. Krzyżowanie i późniejszy ciągły dolew krwi ogierów zachodnioeuropejskich doprowadziły do ukształtowania się, a następnie skonsolidowania dużej populacji koni na terenie Polski nazwanej Polskim Koniem Zimnokrwistym.
WZORZEC RASY
Wzorzec rasowy polskiego konia zimnokrwistego jest identyczny z wzorcem właściwym wszystkim koniom ciężko pociągowym (stępakom) oraz pospieszno-roboczym. Cechami charakterystycznymi jest duża masa ciała, pewna limfatyczność konstytucji, dobra plenność, dobre wykorzystanie paszy, wczesność dojrzewania oraz szybkie tempo wzrostu i rozwoju. Szeroka i głęboka kłoda predysponuje do wad postawy takich jak szpotawość, co w przypadku tych koni jest cechą rasową i w niewielkim stopniu jest akceptowane. Polskie konie zimnokrwiste przeważnie mają umaszczenie podstawowe, czyli gniade, kasztanowate i kare, rzadziej dereszowate.
Budowa:
Głowa: duża i ciężka, ale proporcjonalna do masy konia.
Szyja: odpowiednio długa, dobrze umięśniona, niepożądana szyja zbyt krótka.
Kłoda: głęboka, szeroka, dobrze ożebrowana, o prostej linii grzbietu, bardzo dobrze umięśniony zad.
Kończyny: prawidłowo zbudowane, z płaskim, szerokim i krótkim przednim nadpęciem, z dobrze umięśnionym przedramieniem, stawy duże, suche.
Kopyta: o prawidłowym kształcie, wysklepione, szerokie.
Charakter: łagodny.
Temperament: zrównoważony.
W ostatnim czasie dużą uwagę zwraca się na ruch koni zimnokrwistych. Coraz częściej są one użytkowane zaprzęgowo, dzięki czemu zmienia się trend dotyczący wydajności zarówno stępa, jak i kłusa tych zwierząt. Najważniejsze, aby ruch był prawidłowy, w liniach prostych. Poprzez krzyżowanie z ardenami oraz belgami sposób poruszania się tych ciężkich koni stał się bardziej posuwisty i elastyczny.
Obecnie konie w typie zimnokrwistym i pogrubionym można spotkać w północnej i wschodniej części Polski (woj. mazowieckie, lubelskie, podlaskie, warmińsko-mazurskie, pomorskie. Polskie Konie Zimnokrwiste wyróżniają się łagodnym charakterem, zrównoważonym temperamentem, wcześniej dojrzewają od koni ras zachodnioeuropejskich, bardzo szybko rosną i doskonale wykorzystują miejscową paszę. Są łagodne, dobrze współpracują z człowiekiem i bardzo chętnie pracują w zaprzęgach. Hodowla prowadzona jest w 3 typach. Są dwa typy regionalne: sztumski i sokólski, które do trzeciego pokolenia muszą posiadać przodków urodzonych wyłącznie w Polsce. Trzeci typ – obecnie najliczniejszy stanowią konie z większym lub mniejszym dolewem krwi ardenów, belgów i reńskich belgów. Księga stadna dla koni zimnokrwistych składa się z 3 sekcji: polski koń zimnokrwisty, koń sokólski oraz koń sztumski.
Do dziś użytkowane są w rolnictwie i leśnictwie. Wykorzystanie nowoczesnych maszyn konnych daje możliwości roboczego użytkowania koni zimnokrwistych w realiach XXI wieku. Koń zimnokrwisty świetnie pasuje do rolnictwa ekologicznego, małych rodzinnych gospodarstw lub gospodarstw położonych w podgórskich terenach. Wykorzystanie jego potencjału ma miejsce także w leśnictwie, na terenach, na które trudno wprowadzić bardzo wydajne, ale i duże maszyny. Koni używa się także przy pielęgnacji drzewostanów w parkach miejskich lub terenach chronionych, gdzie szczególnie ważne jest zachowanie ciszy i walorów naturalnych. Polski koń zimnokrwisty z powodzeniem sprawdza się w szeroko pojętej rekreacji, wożąc turystów zaprzęgami lub nosząc na swym wygodnym grzbiecie nowych adeptów sztuki jeździeckiej. Koń zimnokrwisty jest także świetnym terapeutą, tworzy zgodny zespół z wykwalifikowanym hipoterapeutą. Możliwości wykorzystania koni zimnokrwistych jest wiele, gdyż konie tej rasy cechują się wieloma zaletami, które pozwalają na bezpieczną pracę, co w trakcie pracy ze zwierzętami jest ogromnie ważne.
Źródło: „Rasy polskich koni” – wydawnictwo Polskiego Związku Hodowców Koni
